«Χοροί της Κύπρου»
Βιβλίο με παρτιτούρες και Δισκογραφικό έργο 26 οργανικών σκοπών από την Κύπρο, που παίζονταν με κύριο όργανο το βιολί, ως πρώτη επίσημη ολοκληρωμένη μελωδική καταγραφή τους.
Προαγοράστε τον δίσκο από το e-Shop και θα σας σταλεί αμέσως μόλις εκδοθεί. Η έκδοση αναμένεται για την 1η Μαρτίου 2023.
Συντελεστές:
Μουσικοί:
- Παύλος Μιχαηλίδης, βιολί
- Ανδρέας Ανδρέου, λαούτο
- Χριστόδωρος Μνάσωνος, ούτι και λάφτα
- Στρατής Σκουρκέας, κρουστά
Τεχνικοί:
- Ηχοληψία/ Editing/ Mixing: Μικαέλλα Τσαγγάρη (The Elbow Room, Records & Productions, Λευκωσία, Κύπρος) (Σαπφούς 7, 2007, Λευκωσία, Κύπρος)
- Mastering: Χρήστος Μέγας, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Σχεδιασμός:
- Χαρακτικό Εξωφύλλου: γιώργος Α. Κωνσταντίνου (Περί τέχνης – Through Art), Λευκωσία, Κύπρος
- Σχεδιασμός, Σελίδωση, Επιμέλεια εξωφύλλου: Theopress Ltd, Λευκωσία, Κύπρος
- Φιλολογική επιμέλεια κειμένων: Παύλος Μαυρογιάννης
Η συγκεκριμένη πρόταση, είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας έρευνας, επικεντρωμένης στους χορούς της Κύπρου μέσω του κεντρικού ρόλου που εμφανίζει το βιολί σε αυτούς. Όλα αυτά τα χρόνια, αυτής της μελέτης, μοιραζόμουν τις διαπιστώσεις με πολλούς φίλους και συνεργάτες μουσικούς, ότι υπήρχε μία αποσπασματικότητα στα μελωδικά θέματα των περισσότερων διαθέσιμων ηχογραφήσεων ή και των διαθέσιμων καταγραφών σε παρτιτούρες. Αυτές οι διαπιστώσεις με οδήγησαν στην ανάγκη δημιουργίας προσωπικού αρχείου, έτσι ώστε να οδηγηθώ σε συμπεράσματα, που με βοήθησαν να ανασυνθέσω τις χαμένες μελωδίες που έλειπαν από τον οικείο σε μένα μουσικό πολιτισμό της Κύπρου. Έτσι ώστε να ολοκληρώνεται ο μουσικός λόγος, η γραμματική και το συντακτικό μιας μουσικής παράδοσης που δεν με άφηνε ποτέ αδιάφορο, αλλά με έσπρωχνε συνεχώς στην αναζήτηση μιας ολοκληρωμένης πρότασης για τους Χορούς της Κύπρου.
Αναμφισβήτητα, μιλάμε πάντα για μια προφορική παράδοση, που είναι ρευστή και οι εκδοχές του κάθε μουσικού σκοπού χορού, μπορεί να είναι απεριόριστες, μέσα από παραλλαγές και διαφορετικά μελίσματα, ανάλογα με την προσωπικότητα και τα βιώματα του κάθε βιολιστή, οργανοπαίκτη.
Όλα τα μουσικά τεμάχια, οργανικοί σκοποί που παρουσιάζονται στον δίσκο, τα έχω αφομοιώσει ακουστικά, όπως παραδοσιακά συνηθιζόταν, από ζωντανή ακρόαση από παλαιότερους βιολιστές, αλλά και από μία εκτενή συλλογή βιβλίων/ εκδόσεων και ιστορικού ηχητικού υλικού που φτάνει μέχρι και τις καταγραφές του James A. Notopoulos, καθηγητή Κλασικών Σπουδών στο Trinity College των ΗΠΑ, ο οποίος ταξίδεψε στην Ελλάδα και Κύπρο με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Guggenheim και την Αμερικανική Φιλοσοφική Εταιρεία για να κάνει ηχογραφήσεις παραδοσιακής ελληνικής μουσικής και προφορικής ποίησης. Από τη βάση του στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, ο Νοτόπουλος ξεκίνησε πολυάριθμα επιτόπια ταξίδια μέχρι τον Αύγουστο του 1953, καταγράφοντας τραγουδιστές, προφορικούς ποιητές, οργανοπαίχτες και παραμυθάδες σε χωριά και πόλεις στην ηπειρωτική Ελλάδα, στα νησιά Κρήτη και Νάξο και στην Κύπρο. Τα πνευματικά δικαιώματα της σχετικής συλλογής τα έχει το αμερικάνικο πανεπιστήμιο του Harvard.
Επίσης, από το αρχείο που μάζεψα, υπάρχουν ονόματα ανθρώπων που με ενέπνευσαν περισσότερο και που αυτοί οι άνθρωποι, αναμφισβήτητα είχαν αφήσει το στίγμα τους στις τοπικές περιοχές που είχαν δράσει. Παραδείγματα βιολιστών αλλά και μουσικών, χωρίς φυσικά να θέλω να αφήσω κάποιον έξω από τη δική μου μεγάλη λίστα αναφορών τουλάχιστον, είναι οι Θεοφανίδης Π. (Δαλίτης), ο Κώστας Παπαχαραλάμπους από Λεμεσό, ο Γιάννης Σολωμονίδης (Γιαννούδι) από την Μόρφου, ο Πιερής Πιερέτης από το Φρέναρος, ο Γεώργιος Αβέρωφ από το Καϊμακλί, ο Ροδοσθένης Αριστοδήμου (πολωνός) από τον Αη Δημήτρη Λεμεσού, ο Δημήτρης Κατσαρής (Πιτρακκής) από τη Λύση, ο συγχωριανός του Ηλίας Κουλουμής από Λύση και Φρέναρος, ο Γιώργος Ψύλλος από το Λευκόνοικον, ο Κυριάκος Κεραυνός, ο Γιώργος Κιάμηλος από την Κερύνεια, ο Λεωνίδας Παπαμιχαήλ από τα Καμινάρια, ο Αντρέας Κουππαρής από το Κώμα του Γιαλού, και φυσικά πολλοί άλλοι.
Έχω αρχειοθετήσει και έχω καταγράψει ότι καλύτερο βρήκα από αυτούς τους ανθρώπους σε μελωδικά θέματα και το παρουσιάζω μέσα από μια ανασύνθεση που δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα σε επιλεγμένους χορούς της Κύπρου. Το κάθε μελωδικό θέμα που θα ακούσετε, είναι παρμένο μέσα από αυτό το αρχείο. Το ξεχωριστό αυτής της πρότασης, είναι ότι, συμπεριλαμβάνει όλα αυτά τα θέματα σε μία ενότητα και αποδίδονται με το δικό μου προσωπικό χρώμα, ή στίγμα.
Οι οργανικοί σκοποί σε αυτό το δισκογραφικό έργο, παρουσιάζονται σε μία επιλεγμένη σειρά. Σε όλες τις μουσικές παραδόσεις του Ελληνισμού, παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, όπου οι χοροί παρουσιάζονται πάντοτε με συγκεκριμένη σειρά. Η επιλογή της σειράς καθορίστηκε στη βάση των αναφορών ως η συνήθης σειρά παρουσίασης αυτών των σκοπών/ χορών. Αυτή η σειρά τελικά, δημιουργεί έθος και ήθος, δηλαδή η συνήθεια γίνεται έθιμο, η οποία εξυπηρετεί τόσο τους μουσικούς για την απομνημόνευση των σκοπών αλλά παράλληλα και τους χορευτές. Έτσι, η συνήθεια και το έθιμο παράγουν με μια συνέπεια τον μουσικό μας πολιτισμό.
Ευχής έργο είναι αυτή η προσπάθεια να αποτελέσει και να εμπνεύσει κι άλλους ακροατές, μελετητές, μουσικολόγους, αλλά και λαϊκούς εκτελεστές (κυρίως οργανοπαίκτες) της Κυπριακής παραδοσιακής μουσικής, που έχουν το φιλότιμο και τη διάθεση να αναδείξουν τη δημοτική μουσική μας παράδοση.
Θεωρώ πως με αυτή τη πρόταση αλλά και με άλλες παρόμοιες που είμαι βέβαιος πως παράγονται τη σημερινή εποχή, ως μη εμπορικές καλλιτεχνικές προτάσεις, το ακροατήριο, ο κόσμος της Κύπρου μπορεί να εμπνευστεί και να βρει ένα τρόπο έκφρασης προς τη συλλογική μας ιδιαίτερη ταυτότητα. Ευχής έργον επίσης, αυτή η κατάθεση να δώσει το έναυσμα για πρόσθετες δημιουργίες.
Σας ευχαριστώ πολύ, καλή ακρόαση!
Σειρά κομματιών στον δίσκο «Χοροί της Κύπρου» / Setlist
| Τίτλος Ελληνικά | Τίτλος Αγγλικά | Türkçe Başlık | |
| 1 | Ταξίμι I (Βιολί) | Taxim I (Violin) | Taksim I (Keman) |
| 2 | 1ος Αντρικός Καρτσιλαμάς | 1st Men Kartsilamas | Birinci Erkek Karşılaması |
| 3 | 2ος Αντρικός Καρτσιλαμάς | 2nd Men Kartsilamas | İkinci Erkek Karşılaması |
| 4 | 3ος Αντρικός Καρτσιλαμάς | 3rd Men Kartsilamas | Üçüncü Erkek Karşılaması |
| 5 | 4ος Αντρικός Καρτσιλαμάς | 4th Men Kartsilamas | Dördüncü Erkek Karşılaması |
| 6 | Μπάλος Α’ μετά τους Αντρικούς Καρτσιλαμάδες | Balos A’ after Men Kartsilamas | Beşinci Erkek Karşılaması (Balos A’) |
| 7 | Μπάλος Β’ μετά τους Αντρικούς Καρτσιλαμάδες | Balos B’ after Men Kartsilamas | Beşinci Erkek Karşılaması (Balos B’) |
| 8 | Ταξίμι ΙΙ (Πολίτικο Λαούτο) | Taxim II (Lavta – Christodoros Mnasonos) | Taksim II (Lavta) |
| 9 | Συρτός Κλαμούρης | Klamouris Syrtos | Klamouris Sirtosu |
| 10 | Συρτός Μορφίτικος | Morfitikos Syrtos | Morfu Sirtosu |
| 11 | Συρτός Σκαλιώτικος (Μαντηλιού) | Skaliotikos (Mantiliou) Syrtos | İskele Sirtosu |
| 12 | Ζεϊμπέκικο Σκαλιώτικο | Skaliotiko Zeibekiko | İskele Zeybeği |
| 13 | Ζεϊμπέκικο Αράπικο | Arapiko Zeibekiko | Arap Zeybeği |
| 14 | Ζεϊμπέκικο Σαρχός | Sarhos Zeibekiko | Sarhoş/AbohorZeybeği |
| 15 | Ζεϊμπέκικο Κλέφτικο | Kleftiko Zeibekiko | Kleftigo Zeybeği |
| 16 | Ζεϊμπέκικο Καλοχωρίτικο | Kalohoritiko Zeibekiko | Kalohorio Zeybeği |
| 17 | Ταξίμι IΙI (Πολίτικο Λαούτο) | Taxim III (Lavta – Christodoros Mnasonos) | Taksim III (Lavta) |
| 18 | Μάντρα | Mantra | Mandıra Dansı |
| 19 | Σούστα | Sousta | Susta Dansı |
| 20 | Σιναλίκ | Sinalik | Sinalık |
| 21 | Ο χορός του Παλιωμάτου (Πάλης) | Tou Paliomatou (Palis) – Wrestling Match | Mücadele/GüreşDansı |
| 22 | Δρεπάνιν – Το μασιαίριν | Drepani (Sickle, Masiairi) Dance | Orak Dansı (cam) |
| 23 | Ταξίμι IV (Λαούτο) | Taxim IV (Laouto – Andreas Andreou) | Taksim IV (Laouto) |
| 24 | 1os Γυναικείος Καρτσιλαμάς | 1st Women Kartsilamas | Birinci Kadın Karşılaması |
| 25 | 2os Γυναικείος Καρτσιλαμάς | 2nd Women Kartsilamas | İkinci Kadın Karşılaması |
| 26 | 3os Γυναικείος Καρτσιλαμάς | 3rd Women Kartsilamas | Üçüncü Kadın Karşılaması |
| 27 | 4os Γυναικείος Καρτσιλαμάς | 4th Women Kartsilamas | Dördüncü Kadın Karşılaması |
| 28 | Μπάλος μετά τους Γυναικείους Καρτσιλαμάδες | Balos After Women Kartsilamas | Beşinci Kadin Karşılaması (Balos) |
| 29 | Συρτός Σμυρνέικος (Άρμα) & Φλογέρα | Smyrneikos (Arma) Syrtos & Flogera | İzmir &Flüt Sirtosu (SavaşArabası) |
| 30 | Συρτός Ρομάντζα | Romantza Syrtos | Romantza Sirtosu |
English
Pavlos Michaelides was born in Nicosia, Cyprus, in 1980. He is descended from displaced grandparents from the villages of Mut Mersina and Antalya in Asia Minor; his parents are also displaced refugees, from the occupied Cypriot villages of Kythrea and St. Amvrosios, Kyrenia. Pavlos studied Music at the University of Indianapolis, USA, majoring in violin. He is also a graduate of the University of Tucson (Business Administration, Management Information Systems) and of Flagstaff, Northern Arizona University, USA (MBA majoring in Finance).
Pavlos served as concertmaster and member of various symphonic and other musical ensembles. He has recorded widely in Greek discography, such as, for example, in Alkinoos Ioannidis’s Mikri Valitsa (2014), and has played in for many and different Greek song writers and singers, including Dionysis Savvopoulos, Alkinoos Ioannidis, and Glykeria.
As member and co-founder of Eiristho en Parodo (Athens, 2006-2010), Pavlos’s first record was Oistrilasia (El Capitan 2010). In 2014, he co-started the music group Trio Levante, a group that focuses on the urban folk sound of the “Smyrna” composers. “Trio Levante” released Urban Folk Songs in 2018. In 2017, he co-founded Aes Cyprium Ensemble, which has as its main subject the Cypriot musical tradition, which it approaches as adjacent to various musical traditions of neighbouring places, while at the same time emphasizing its singular stylistic elements that are specific to its locality. In 2017, the Aes Cyprium Ensemble was selected by the Artistic Music Association of Domna Samiou to present their work at the first meeting of new traditional music ensembles ‘The Leaves of Triantaphyllia’ at the Athens Concert Hall.
Cypriot music was and is an integral part of our culture, but Cypriot tunes played with the violin as the main instrument remain essentially unrecorded in terms of their overall melodic and harmonic composition. This album records, for the first time, these tunes in a melodically complete manner. Through a long course of listening, research, study and thorough engagement as a violinist, Michaelides has completed a work many decades in the making.
This work appeals to listeners, scholars, and musicologists. It is of special value to folk performers (mainly instrumentalists) of Cypriot traditional music with the drive and will to bring outward our folk music tradition. This record is a remarkable and important addition to the musical culture of our country and a reference point in existing collections, contributing to the intangible cultural heritage of Cyprus and the wider region.
Note: the scientific name of copper (cuprum) is named after Cyprus and not the other way around!